ارائه الگوی نقش آینده پژوهی در مدیریت بحران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

ایران، تهران/ کارشناس HSE شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران طرح دیسپچینگ و مخابرات

چکیده

آینده‌ پژوهی شامل مجموعهٔ تلاش‌هایی است که با جستجوی منابع، الگوها، و عوامل تغییر یا ثبات، به تجسّم آینده‌های بالقوّه و برنامه‌ریزی برای آن‌ها می‌پردازد. آینده‌پژوهی بازتاب دهندهٔ چگونگی زایش واقعیّت «فردا» از دل تغییر (یا ثبات) «امروز»، است.

موضوعات آینده‌پژوهی دربرگیرندهٔ گونه‌های «ممکن»، «محتمل» و «دلخواه» برای دگرگونی از حال به آینده هستند. این پژوهش از نظر جهت‌گیری‌های پژوهش از نوع کاربردی است چرا که به بررسی الگوهای اجرایی آینده‌نگاری مدیریت بحران در جهان پرداخته و در صدد ارائه طبقه‌بندی ویژه‌ای جهت شفاف‌سازی کاربرد الگوهای آینده‌نگاری در مدیریت بحران است. در این مقاله تعداد نه الگوی آینده‌نگاری در مدیریت بحران که چیدمان و رویکرد قابل توجهی داشته‌اند شناسایی و به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

در این مسیر در این نوشتار تلاش شد تا مبانی مختصری در باب آینده پژوهی ارائه شود. در این خصوص مفهوم کلیدی آینده های بدیل در آینده پژوهی بر این مهم تأکید دارد که در آینده پژوهی تمرکز به جای پیش بینی یک آینده در ترسیم آیندههای مختلف آینده های بدیل است. همچنین آینده دارای اجزایی است که با شناخت تک تک آنها، شناخت کلی از آینده میسر خواهد شد. بررسی روندهای جهانی و داخلی تأثیرات سوانح طبیعی نشان از آن دارد که اثرات جانی و مالی سوانح در ابعاد گسترده در جهان در حال افزایش هستند و همزمان شکل و نحوه وقوع سوانح نیز اثرات متفاوتی را نسبت به گذشته به همراه خواهند داشت.

کلیدواژه‌ها


  1. یزدانی، م.ح.، تحلیل وضعیت حوزه مدیریت بحران با چشم انداز بین المللی و ملی. اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران، زلزله و آسیب پذیری اماکن و شریان های حیاتی، 1390.
  2. قدمی، ح. مصاحبه تابناک با رئیس سازمان مدیریت بحران کشور: از زلزله تهران تا آتشفشان دماوند و مترو.
  3. علم داری، ش. آینده نگاری مدیریت بحران در کلانشهر تهران. 1390
  4. سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی 1382 ،مجمع تشخیص مصلحت نظام- ابلاغی مقام معظم رهبری: ایران.
  5. سیاست های کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه. 1384 ،مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ ابالغی مقام معظم رهبری: ایران.
  6. مردوخی، ب.، روششناسی آینده نگری. 1392 ،ایران، تهران: نشر نی.
  7. سیاح مفضلی، ا.س. و ع. اسدی، بررسی ساختارهای فکری و مفاهیم کلیدی در آیندهپژوهی و ارائه چارچوب اجرای مطالعات آیندهپژوهی. مجله
  8. آینده پژوهی مدیریت- دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات- دانشکده اقتصاد و مدیریت، 1394.
  9. ربیعی، ع. و س.س. پورحسینی، مدیریت بحران، مفاهیم، الگوها و شیوه های برنامه ریزی در بحران طبیعی. 1392 :انتشارات تیسا، تهران.
  10. بزاز، م.ه.، مدیریت بحران: کاهش آسیب پذیری در برابر بلایای  طبیعی. 1386 ،ایران، تهران: آذر برزین.
  11. جهانگیری، ک.، اصول و مبانی مدیریت بحران. 1390 ،تهران، ایران: موسسه آموزش عالی علمی- کاربردی هالل ایران. 140.
  12. جهانگیری، ک.، آشنایی با نظام مدیریت بحران در ایران و برخی کشورهای جهان. 1389 ،ایران، تهران: موسسه آموزش عالی علمی - کاربردی هلال ایران.
  13. جهانگیری، ک. و غ. پورحیدری، مبانی مدیریت جامعه محور بحران. 1389 ،ایران، تهران: موسسه آموزش عالی علمی - کاربردی هلال ایران.
  14. ملکی فر، ع.، الفبای آینده پژوهی- علم و هنر شکل بخشیدن به دنیای مطلوب فردا. . چاپ سوم. 1386 ،ایران، تهران: موسسه فرهنگی انتظارات کرانه علم.
  15. گواهی، ع. و ب. مردوخی، جایگاه آینده نگاری در برنامه ریزی و سیاست گذاری؛ درآمدی بر آینده پژوهی- مجموعه مقاالت و سخنرانی ها. چاپ دوم. 1393 :مرکز مطالعات فرهنگستان علوم گروه مطالعات آینده نگری علم و فناوری.
  16. سعیدی، ع.، درس آموزی مدیران بحران از زلزله های بزرگ ایران، روزنامه شرق. 1393 :ایران، تهران.
  17. حاجیانی، ا.، معیارهای ارزیابی رو شناختی تکنیک های مطالعات آینده. فصلنامه راهبرد، 1390 .سال بیستم / شماره 5 :ص. 77-105.
  18. فردا، ب.ت.، روشهای آینده نگاری تکنولوژی. 1384 ،ایران، تهران.
  19. دانشنامه آینده پژوهی. 1389 :مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی -موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، ایران، تهران.
  20. گواهی، ع.، تأملی پیرامون آینده نگری، در همایش ایران آینده. 1388 ،مرکز مطالعات فرهنگستان علوم گروه مطالعات آیندهنگری علم و فناوری: ایران، تهران.
  21. سیاح مفضلی، ا.س.، بررسی نقش مدیریت ریسک در کاهش خطرپذیری زلزله در مناطق شهری- مطالعه موردی منطقه سیزده شهرداری تهران، در دانشکده مدیریت. 1387 ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات: ایران، تهران.
  22. سیاح مفضلی، ا.س. و ن. صحفی، تدوین سناریوی زلزله و برنامه پاسخ شهر به وضعیت اضطراری- جلد اول: راهنما، برنامه و شیوه نامه اجرایی. 1391 ،ایران، تهران: برنامه عمران ملل متحد- وزارت کشور (سازمان مدیریت بحران کشور)
  23. خزایی، س. و ا.ا. دهقی، عوامل موفقیت در آینده نگاری ملی. فصلنامه علمی تخصصی مطالعات آیندهپژوهی، 1391 .سال اول- شماره 2.
  24. climate changing a in poverty and Risk: Reduction Risk Disaster on Report Assessment Global, UNISDR•.Geneva Nations United, 2009. tomorrow safer a for today Invest
  25. development for challenge a: Risk Disaster Reducing., al et., M, Pelling2004
  26. Thailand, ADPC: 2010. goals development millennium the proofing Disaster, UMC.6
  27. Base Knowledge The: Millennium New a for Thinking New. studies futures by mean we do What., W, Bell.1. 2002, Studies Futures of