کارکرد مسجد در کاهش بحران ناشی از حاشیه نشینی ( مطالعه موردی شهرری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر مرکز جنگ نرم دانشکده فرهنگی و علوم اجتماعی دانشگاه امام حسین علیه السلام، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد مدیریت بحران،دانشگاه امام حسین علیه السلام ، تهران، ایران.

چکیده

حاشیه نشینی، پیامد انقلاب صنعتی و نتیجه صنعتی شدن شتابان و نابرابری های منطقه ای بوده و از جلوه‌های بارز فقر شهری است که در شکلی برنامه ریزی نشده، در درون یا اطراف شهرها ظاهر می شود و در قرن بیست سبب ایجاد بحران ­هایی در سطح شهرها شده است. هدف از انجام این پژوهش، کاهش پیامدهای حاشیه نشینی از طریق مسجد محوری در شهر ری می­باشد. روش پژوهش در این مقاله کیفی و جمع ­آوری داده ­ها در آن به صورت مصاحبه از نخبگان و فعالان فرهنگی منطقه شهر ری بوده، به طوری که این مصاحبه تا زمانی ادامه پیدا کرد که اشباع نظری در ارتباط با پاسخ به مسأله پژوهش محقق شد. همچنین روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، تحلیل محتوا بوده و در آن سعی شد مدلی برای فهم ابعاد کاهش پیامدهای حاشیه ­نشینی به دست آید. سوال اصلی این پژوهش عبارت است، چه راهکارهایی متناسب با ظرفیت های موجود در مسجد برای کاهش بحران ناشی از حاشیه نشینی وجود دارد؟ نتایج  بدست آمده از پژوهش نشان می­دهد در دو ساحت بیرونی و درونی مسجد می­تواند در کاهش حاشیه نشینی نقش داده باشد از جمله به نقش­های ذیل می­توان اشاره کرد: جذب جوانان به مسجد، تشکیل غرفه های فرهنگی، ایجاد وام های مساجد برای مردم، استفاده از تخصص و مهارت های جوانان، آموزش های مهارت های اجتماعی، شورای اختلاف در مساجد، ایجاد مراکز مشاوره در مساجد برای زوجین و ... از راهکارهای یافت شده در این پژوهش بوده است

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آیت اللهی، آصف، 1396، بررسی پدیده حاشیه نشینی با محوریت نظام اسکان،  کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، دوره 3
  2. ربانی، رسول، 1383،"پدیده حاشیه نشینی و پیامد های اجتماعی، فرهنگی آن (ارزنان و دارک اصفهان)"، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان.
  3. نقی زاده، محمد، 1381، تاثیر معماری شهر بر ارزش‌های فرهنگی، مجله هنرهای زیبا، شماره 11.
  4. حقیر، سعید(1395). نظریه مدرنیته در معماری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، تهران.
  5. بهزاد فر، مصطفی، طهماسبی، ارسلان، 1392، شناسایی و ارزیابی مولفه‌های تاثیر گذار بر تعاملات اجتماعی و تحکیم و توسعه روابط شهروندی در خیابان‌های شهری: نمونه موردی مطالعه سنندج. نشریه باغ نظر. شماره 25.
  6. زنگی آبادی، علی، 1384، "تحلیل علل اقتصادی اجتماعی حاشیه نشینی در شهر اصفهان"، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان.
  7. خوش فر، غلامرضا، خسروی، سمیه، حسین نژاد، مجتبی، 1390، مهاجرت، حاشیه نشینی و آسیب های اجتماعی، همایش هجوم خاموش، دوره 2
  8. مهدوی کنی، محمدسعید، امینی هرندی، رضا، 1396، توسعه فرهنگی محلهای پایدار مسجد محور مورد مطالعه مسجد ثامن الائمه (ع) تهران، دوفصلنامه علمی- پژوهشی دین و ارتباطات، سال بیست و چهارم، شمارة دوم
  9. امیری نژاد، غزال" زاغه نشینی و اسکان غیر رسمی"، نشریه پیام، 1391
  10. ربانی، رسول"پدیده حاشیه نشینی و پیامد های اجتماعی، فرهنگی آن)ارزنان و دارک اصفهان("، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، 1383
  11. حبیبی، سید محسن" نقش و جایگاه های مجوعه های زیستی پیرامون شهر های بزرگ در نظام اسکان کشور"، نشریه هفت شهر،1381
  12. آیت اللهی، آصف، 1396، بررسی پدیده حاشیه نشینی با محوریت نظام اسکان، همایش: کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری
  13. نقدی، اسدالله "حاشیه نشینی به مثابه آپاندیسیت شهری، فصلنامه علمی تخصصی برنامه ریزی منطقه ای"، 1391
  14. اسماعیلی،رضا" بررسی تجربه حاشیه نشینی از دیدگاه حاشیه نشینان: یک مطالعه پدیدار شناسانه"، نشریه مطالعات شهری، 1391
  15. Cowan, R. (2005). The dictionary of urbanism, London, street wise press.
  16. Diyanah, I., Abdul karim, H. (2012). Implications of walkability towards promoting sustainable
    urban neighbourhood, journal of social and behavioral sciences, vol.50, 204-213
  17. Aiello, A., Ardone, Rita Grazia, Scopelliti Massimiliano. (2010) .Neighbourhood planning
    improvement: physical attributes, cognitive and affective evaluation and activities in two
    neighbourhoods in Rome, evaluation and program planning, vol. 33, 264-275.
  18. McGee, T.K. (2011). Public engagement in neighbourhood level wildfire mitigation and
    preparedness: case studies from Canada, the US and Australia, journal of environmental management,
    vol. 92, 2524-2532.
    - Parker, S. (2003). Urban theory & urban experience. Routledge
  19. Freestone, R. (2000). Urban planning in changing world, e & FN spod
  20. Campbell, E.J.R., henly, D., Elliott, S., Irwin, K. (2009). Subjective constructionsof neighborhood
    boundaries: lessonsfrom a qualitative study of fourneighborhoods”, journal of urban affairs, vol.31, 461-490.
  21. Hashim, H. (2005). Harmonious community living in urban neighbourhoods: a case of central shah alam.retrieved April05, 2011 from 8th. International Asian planning schools association congress (apsa 2005), “cities for people”.usm, Malaysia.
  22. Boylan, P. (2010). A Rough Guide Neighbourhood
    Management. London: Research report: SQW ltd, 1-31.
مطالعات مدیریت بحران
دوره 15، شماره 2
فصلنامه تابستان
مرداد 1402
صفحه 117-147

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 10 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 31 اردیبهشت 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار