رابطه بین سرمایه اجتماعی و همگرایی قومیتی در استان آذربایجان غربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه جامع امام حسین(ع)

2 استادیار دانشگاه ارومیه

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت بحران دانشگاه جامع امام حسین (ع)

چکیده

سرمایه اجتماعی و پدیده قوم­گرایی با سطح گرایشات قومی پیوند عمیقی دارد و سطح و عمق گرایشات قومی نیز به عوامل و زمینه‌های مختلفی وابسته است. بدین لحاظ سطح‌بندی و تعیین کم و کیف علایق قومی برای رسیدن به همگرایی قومی از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف از این مطالعه، بررسی ارتباط بین مفاهیم مربوط به مسائل همگرایی قومی و سرمایه اجتماعی در استان آذربایجان غربی است. نوع پژوهش کاربردی و روش بررسی آن توصیفی ـ تحلیلی است. نمونه مورد مطالعه 100 نفر از کارشناسان خبره در زمینه مورد مطالعه در شهر ارومیه بودند. شاخص‌های پژوهش شامل پنج مؤلفه اصلی سرمایه اجتماعی و هفت شاخص همگرایی قومی است. نتایج نشان داد میزان سرمایه اجتماعی در بین افراد مورد مطالعه در سطح متوسط به پایین (2/51) و همگرایی قومی در سطح مناسب‌تری نسبت به سرمایه اجتماعی قرار دارد (2/7). نتیجه اصلی این مطالعه نشان داد که رابطه مثبت و معنی‌داری بین سرمایه اجتماعی و همگرایی قومی در بین افراد مورد مطالعه وجود دارد. درنهایت برای رسیدن به همگرایی قومی در استان آذربایجان غربی با بهره‌گیری از سرمایه اجتماعی راه‌کارهایی به­منظور رسیدن به انسجام اجتماعی ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


احمدلو، حبیب (1381). بررسی رابطه هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان تبریز. پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
احمدی‌پور، زهرا؛ حیدری موصلو، طهمورث و حیدری موصلو، طیبه (1389). تحلیل قومیت و هویت قومی در ایران جهت امنیت پایدار، فصلنامه انتظام اجتماعی، سال دوم، شماره 1: 62 ـ 35.
ازکیا، م.؛ فیروزآبادی، س. ا.  (1383)، سرمایه اجتماعی و نقش آن در تشکل‌های تولیدی: موردی حوزه آبریز کرخه، مجله جامعه شناسی ایران، دوره 5، شماره 4.
استاک، ر. (1391)، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان پایه اول دبیرستان شهر تهران، مجله علمی ـ ترویجی ترویج علم، سال سوم، شماره 3: 66 ـ 51.
اسفندیاری مهنی، حمیده و سرگلزایی جوان، طیبه (۱۳۹۶)، تأثیر رویکرد سرمایه اجتماعی بر قابلیت دستیابی به توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: مناطق پنج­گانه شهر زاهدان)، چهارمین کنفرانس بین­المللی برنامه­ریزی و مدیریت محیط زیست، تهران: دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران.
بابایی، محبوبه و بابایی، فرزانه (۱۳۹۲)، بررسی تأثیر قومیت بر توسعه و عدم توسعه­یافتگی (طوایف در شهرستان دلفان استان لرستان)، همایش قومیت و فرهنگ ایران اسلامی، تبریز: دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی.
پارسامهر، م.؛ بلگوریان، م. و سعیدی مدنی، م. (1392)، بررسی رابطه بین مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی و مشارکت ورزشی در میان نوجوانان، مدیریت ورزشی، شماره 17: 127 ـ 109.
پورمحمدی، م.ر.؛ حسین‌زاده دلیر، ک. و پیری، ع. (1390)، تحلیل بر دگرگونی کیفی سرمایه اجتماعی در نظام شهری: نمونه موردی: نظام شهری استان آذربایجان شرقی، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره 3: 19 ـ 1.
تاجبخش، ک. (1383)، بررسی مقدماتی کاربرد نظریه سرمایه اجتماعی در تحلیل وضعیت سرمایه اجتماعی در ایران، فصلنامه تأمین اجتماعی، شماره 16.
تاجبخش، ک. (1384)، سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، تهران: نشر شیرازه.
حافظ‌نیا، محمدرضا و کاویانی، مراد (1385). نقش هویت قومی در همبستگی ملی (مطالعه موردی: قوم بلوچ)، مجله پژوهش دانشگاه اصفهان، جلد ششم، شماره 1: 46 ـ 15.
خانی، ف.؛ قدیری معصوم، م. و ملکان، ا. (1392). تأثیر مؤلفه سرمایه اجتماعی بر ارتقای توسعه روستایی (مورد مطالعه دهستان گوین، شهرستان کنگاور)، نشریه جغرافیا، دوره جدید، سال 11، شماره 38: 152 ـ 133.
رضایی، احمد و احمدلو، حبیب (1384). نقش سرمایه اجتماعی در روابط بین قومی و هویت ملی (بررسی جوانان تبریز و مهاباد). فصلنامه مطالعات ملی، سال ششم، شماره 4: 33 ـ 7.
زرقانی، سیدهادی و بخشی شادمهری، فاطمه (۱۳۹۴). بررسی و تحلیل متغیرهای مؤثر بر الگوی رفتاری قومیت‌ها، هشتمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران همدلی اقوام ایرانی انسجام و اقتدار ملی، سنندج: انجمن ژئوپلیتیک ایران.
سیف‌اللهی، سیف‌اله و حافظ‌امینی، حمیرا (1388). برنامه‌های توسعه اقتصادی ـ اجتماعی و تأثیر آن بر واگرایی و همگرایی گروههای قومی در ایران، پژوهشنامهعلوماجتماعی، سال سوم، شماره 2.
شاه‌طهماسبی، اسماعیل؛ امراللهی، ناهید و غلامعلی‌زاده، ابوذر (1388). مدیریت تنوع منبع جدید مزیت رقابتی، مجله تدبیر، شماره 205: 22 ـ 16.
شکوه‌فر، ف. و شعبانجولا، ا. (1392). سنجش سرمایه اجتماعی و نقش آن در توسعه شهری، فصلنامه سازمان نظام مهندسی ساختمان، شماره 42: 86 ـ 79.
طالب، م. و نجفی اصل، ز. (1389). آموزه‌هایی از روند مشارکت روستایی در ایران، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، سال 21، شماره 37.
علوی، سید بابک (1380). سرمایه اجتماعی، تدبیر، سال دوازدهم، شماره 116.
فراهانی، ح.؛ عینالی، ج. و عبدلی، س. ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه نواحی روستایی مطالعه موردی: دهستان مشهد میقان شهرستان اراک، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 13، شماره 29: 50 ـ 27.
کتابی، م.؛ ادیبی سده، م.؛ قاسمی، و.؛ و صادقی ده‌چشمه، س. (1389). سنجش اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در مراکز شهرستان‌های چهارمحال و بختیاری، نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، سال 21، شماره پیاپی 40، شماره 4: 122 ـ 97.
گل‌شیری اصفهانی، زهرا؛ خادمی، حسین؛ صدیقی، رضا و تازه، مهدی (1388). تأثیر انسجام اجتماعی بر میزان مشارکت روستاییان (مطالعه موردی بخش گندمان، شهرستان بروجن)، فصلنامهروستاوتوسعه، سال دوازدهم، شماره 1.
مالکی، اسدالله (1392). تحلیل سیر تاریخی نگرش حکومت‌ها به مؤلفه‌های هویت ملی در تحکیم وحدت و همبستگی اقوام ایرانی، اولین همایش ملی قومیت، همگرایی ملی و امنیت پایدار، نیروی انتظامی استان آذربایجان غربی.
مفرد، امیرعباس (1389). عوامل مؤثر و تأثیرگذار در همگرایی قومیت‌ها با تأکید بر ساختار امنیت کشور، کانون دوستی رامسر، نخستین همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان.
مهری، کریم؛ یزدخواستی، بهجت و پناهی، محمدحسین (1393). سیاست‌گذاری قومی مبتنی بر دیدگاه مقام معظم رهبری: تحلیل تماتیک، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال چهارم، شماره دهم.
ناطق پور، محمد جواد و فیرورزآبادی، سید احمد (1384). سرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری آن در شهر تهران، انجمن جامعه شناسی ایران، دوره ششم، شماره 4: 91 ـ 59.
ناطق‌پور، م. ج. و فیروزآبادی، س. ا. (1385). شکل‌گیری سرمایه اجتماعی و فراتحلیل عوامل مؤثر بر آن، نامه علوم اجتماعی، شماره 28: 190 ـ 160.
نوغانی، م. ؛ اصغرپور ماسوله، ا. ر.؛ صفا، ش. و کرمانی، م. (1387). کیفیت زندگی شهروندان و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد: 140 ـ 111.
الوانی، سید مهدی و سید نقوی، میرعلی (1381). سرمایه اجتماعی، مفاهیم و نظریه‌ها، مطالعات مدیریت، شماره 34 و 33: 4 ـ 26.
ولکاک، مایکل و دیپا ناریان (1385). سرمایه اجتماعی و تبعات آن برای نظریه توسعه، پژوهش و سیاست، به­کوشش کیان تاجبخش، ترجمه حسن پویان و افشین خاکباز، تهران: نشر شیرازه.
یوسفی، علی (1385). روابط بین قومی و تأثیرات آن بر اقوام در ایران: تحلیلی ثانویه بر داده‌های یک همایش، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 8.