تبیین و تحلیل شاخصه‌های امنیت پایدار در مناطق حاشیه ‌نشین کلان‌شهر تهران(موردمطالعه اسلامشهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، مدیریت بحران، دانشگاه جامع امام حسین‌(ع)، تهران، ایران.

2 دانشیار، دانشگاه جامع امام حسین‌(ع)، تهران، ایران.

3 استادیار، دانشگاه جامع امام حسین(ع)،تهران، ایران.

چکیده

امنیت پایدار شهری، امنیت همه‌جانبه و ناظر به ابعاد مختلف است. در این میان یکی از عوامل برهم‌ زننده‌ی امنیت پایدار کلان شهرها که تهدیدی جدی در زمینه تحقق امنیت پایدار آن‌ها به‌شمار می‌رود معضل حاشیه‌نشینی است که زاییده‌ی برنامه‌ریزی‌های نامناسب اجتماعی و اقتصادی می‌باشد. امروزه امنیت پایدار به‌عنوان غالب برنامه‌ریزی‌های امنیت پذیرفته‌شده است. تأکید اصلی این رویکرد، به‌عنوان رویکردی جامع و چندوجهی، به شناسایی عوامل برهم زنندۀ امنیت در محیط، اوضاع و احوال پیرامون و در مرحلۀ بعد، تدوین برنامه‌های کاربردی جهت رفع آن‌هاست. در این خصوص، با توجه به اهمیت حرکت کلان شهرها در مسیر امنیت پایدار که به نوعی تضمین‌کنندۀ توسعۀ پایدار آن‌ها نیز می‌باشد، این پژوهش از نوع کاربردی با استفاده از روش توصیفی جهت گردآوری اطلاعات نیز با بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای و میدانی انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که ساکنین مناطق حاشیه‌نشین در کلان‌شهر تهران به‌دلیل عدم برخورداری لازم از توسعه پایدار شهری (فیزیکی و کالبدی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی) احساس محرومیت نسبی می‌کنند، که این امر تهدیدی برای امنیت این شهر می‌باشد.
و آسیب‌های اجتماعی به‌عنوان عامل تهدیدکننده امنیت شهری در محلات حاشیه‌نشین تهران رواج بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. بلیس، جان (1378)، امنیت بین‌الملل در عصر پس از جنگ سرد، مترجم سید حسین محمدی نجم، دوره
  2. پاپلی یزدی، محمد حسین و حسین رجبی سناجردی (1382)، نظریه‌های شهر و پیرامون، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  3. ربانی، رسول (1381)، جامعه شناسی شهری، اصفهان: دانشگاه اصفهان و سازمان سمت، چاپ اول
  4. زاهد زاهدانی، سعید (1369)، حاشیه‌نشینی، چاپ اول انتشارات دانشگاه شیراز.
  5. زنجانی، عمید (1368)، فقه سیاسی، دانشگاه تهران، چاپ اول.
  6. زیاری، کرامت الله (1379)، برنامه‌ریزی شهرهای جدید، سمت، تهران.
  7. سرور، رحیم (1386)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی در طرح توسعه و عمران ناحیه‌ای، تهران: انتشارات گنج هنر.
  8. شکوئی، حسین (1365)، جغرافیای اجتماعی شهر (اکولوژی اجتماعی شهر‌ها)، جهاد دانشگاهی، تهران.
  9. فکوهی، ناصر (1383)، انسان‌شناسی شهری، انتشارات نی، تهران.
  10. کینگ، موری(1383)، باز اندیشی در امنیت انسانی، مترجم: مرتضی بحرانی، مطالعات راهبردی، شماره 4.
  11. لدنی، منوچه ر(1382)، امنیت ملی و دفاع از ارزش‌ها، تهران: معاونت آموزشی ساعس ناجا.
  12. ماندل، رابرت(1387)، چهره متغیر امنیت ملی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ سوم.
  13. محمد نژاد، میر علی و نوروزی، محمد تقی (1378)، فرهنگ استراتژی، انتشارات سنا، تهران.
  14. هیراسکار، جی کی (1376)، درآمدی برمبانی برنامه‌ریزی شهری، ترجمۀ محمد سلیمانی و احمد رضا بکانی فرد، تهران: جهاد دانشگاهی تربیت معلم.
  15. اعظمی، امیر، خوجه ئیان، داتیس، تولایی، روح الله و خواستار، حمزء(1387)، تحقق امنیت اجتماعی در بستر کارآفرینی، ماهنامه توسعه انسانی پلیس، سال پنجم، شماره 18، ص 90-71.
  16. ازکیا، مصطفی (1381)، اعتبار تجربی و نظری دیدگاه نوسازی.
  17. بابای فرد،اسدالله(1389)، توسعه فرهنگی و توسعه اجتماعی در ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 37.
  18. پیران، پرویز(1381)، شرایط موجود کلان شهرهای کشور، چالش‌های فراروی و راهبردهای اساسی آینده، مجموعه مقالات همایش چالش‌ها و چشم اندازهای توسعه ایران، تهران: موسسه عالی آموزش و پژوهش.
  19. حاج یوسفی، علی(1382) ، پدیده حاشیه‌نشینی شهری قبل از انقلاب، مجموعه مقالات حاشیه‌نشینی و اسکان غیر رسمی، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، جلد اول.
  20. حسن پور، بدیع السادات، ارائه راهبردها و راهکارهایی جهت دستیابی به توسعه پایدار شهری، ماهنامه راه و ساختمان، شماره 69.
  21. حسینی، سید مهدی (1390)، حاشیه‌نشینی و تاثیر آن برامنیت کلان شهر تبریز( مطالعه موردی: دامنه کون عون بن علی)، مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه امام حسین (ع).
  22. حسینی، حسین(1375)، بحران‌های شهری و تئوری محرومیت نسبی، مجله سیاست دفاعی، شماره 16-15، ص 172-129.
  23. خاکپور، براتعلی و علی رضا باوان پور(1388)، بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه یافتگی مناطق شهر مشهد، مجله دانش و توسعه، سال پانزدهم، شماره 27.
  24. رابرت گر، تد(1377)، چرا انسان‌ها شورش می‌کنند، ترجمه: مرشدی زاد، علی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ سوم.
  25. راهنمایی، محمد تقی و سید موسی پور موسوی (1385) ؛ بررسی ناپایداری‌های امنیتی کلان شهر تهران بر اساس شاتخص‌های توسعه پایدار، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 57.
  26. رضوان، علی (1385)، امنیت شهری و نقشدر برنامه ریزی شهری در ارتقاء و بهبودآن (منطقه 17 شهرداری تهران)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر.
  27. روحانی، حسن(1380)، امنیت عمومی، امنیت ملی و چالش‌های فرارو، فصلنامه راهبرد، شماره 20.
  28. سفاهن، افشین (1385)، گسترش فضایی کلان شهر تهران، دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات.
  29. سینجر، پل (1358)، اقتصاد سیاسی شهرنشینی، مهدی کاظمی بیرهندی، فرخ حسامیان، نشر ایران.
  30. شیعه، اسماعیل (1369)، مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
  31. شاعلی، جعفر(1378)، مکان‌یابی مرکز خدمات درمانی منطقه 5 شهرداری تهران، رساله دکتری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
  32. صارمی، حمیدرضا(1389)، تحلیل نقش مسائل اجتماعی در ناامنی شهرها از دیدگاه اسلام، نشریه هویت شهر، سال چهارم، ص 11-107.
  33. قلی زاده، سید ابراهیم(1389)، حاشیه‌نشینی و امنیت کلان شهر تهران، فصلنامه علمی- پژوهشی آفاق امنیت، سال سوم، شماره 8.
  34. کارگر، بهمن(1386)، حاشیه‌نشینی و امنیت شهری، جغرافیا (نشریه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران)، دوره جدید، سال پنجم، شماره15 -14ص 148-139.
  35. کاظمی پور، شهلا(1375)، جمعیت و امنیت ملی، همایش توسعه و امنیت عمومی، انتشارات وزارت کشور، چاپ اول، جلد دوم، ص 95-74.
  36. کاظمی محمدی، سید مهدی (1378) ارزیابی توسعه پایدار در توسعه شهری، پژوهش موردی شهر قم، رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس.
  37. کلانتری، محسن(1380)، بررسی جغرافیایی جرم و جنایت در مناطق شهر تهران، رساله دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جغرافیا.
  38. مقصودی، مجتبی(1380)، تحولات قومی در ایران، علل و زمینه‌ها، انتشارات تمدن ایرانی، تهران.
  39. معین، محمد(1360)، فرهنگ فارسی، امیر کبیر، چاپ پنجم، تهران.
  40. نونژاد، مسعود(1377)، راهخی به سوی توسعه پایدار، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال دوازدهم، شماره 132-131.
  41. نویدنیا، منیژه(1385)، تاملی نظری در امنیت اجتماعی؛ با تأکید بر گونه‌های امنیت، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 31.
  42. یاوری، نفیسه (1383)، حاشیه‌نشینی و آثار اجتماعی و فرهنگی آن بر شهرها، مجموعه مقالات همایش شهرسازی ایران، جلد 1، ساخت کالبدی شهر، شیراز: دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز.
  43. Kelly، Eric Damian، Crabtree، Dain (2009)، Securing The Built Environment: An Analysis Crime Prevention Through Environmental Design، Ball State University، Muncie، Indiana.
  44. Rothrock، Sara E، (2010)، Antiterrorism design and public safety: reconciling CPTED with the post، Massachusetts Institute of Technology. Dept. of Urban Studies and Planning
  45. Clinard,marshal,(2001):slum and cimmunity development , the free press, new York.
  46. Ficker. B & Herbert S. h.(1971) urban crisis, the Macmillan company where.
  47. Pile. S & Christopher b.(1999) unruly cities, routledge,London
  48. Burgess, Ernest & Bogue, Donald J. (eds.) (1967). Urban Sociology. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-08056-.
مطالعات مدیریت بحران
دوره 14، شماره 3
فصلنامه پاییز
بهمن 1401
صفحه 133-169

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار