نویسنده مسئول: استادیار دانشگاه جامع امام حسین(علیه‌السلام)، تهران، ایران
چکیده
حوادث غیرمترقبه بر حیات انسانی مؤثر بوده و طی دو دهه اخیر، صدها میلیون انسان زندگی خویش را در فرایند آسیب‌ها و خسارات ناشی از حوادث احساس کرده‌اند و میلیون‌ها نفر جان باخته و حجم خساراتی بالغ بر صدها میلیون دلار، رشد توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع انسانی را با مانع روبرو کرده است. کشور ایران نیز بین ده کشور بلاخیز جهان قرار دارد و همواره در معرض وقوع حوادث و سوانح و رویدادهای بحران‌زای متعددی بوده که به‌دنبال آن متحمل زیان‌های هنگفت جانی و مالی گردیده است. تجربیات گذشته در کشور ما نشان می‌دهد که مقابله با حوادث غیرمترقبه و تبعات و عوارض آن، به‌عنوان یک چالش بزرگ فراروی مسئولین قرار دارد و مدیریت بحران در هنگام بروز حوادث همواره با مشکلات جدی روبرو بوده است. پشتیبانی و لجستیک بحران نیز به‌عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت بحران از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. لجستیک در زنجیره تأمین و پشتیبانی مدیریت بحران نقش اساسی و تعیین‌کنند‌های برعهده دارد که درصورت اختلال در ایفای این نقش، کل فرآیند مدیریت بحران با مشکل روبرو و دچار اختلال خواهد شد. لجستیک بحران کلیه فرایندهای برآورد، تأمین، حمل و نقل، نگهداری و توزیع کالاها، تجهیزات و خدمات آسیب‌دیدگان و تیم‌های امدادگر را دربرمی‌گیرد؛ بنابراین چنانچه لجستیک مدیریت بحران یک سیستم منسجم و علمی باشد، می‌توان تا حدود زیادی به موفقیت در مدیریت بحران امیدوار بود. در این مقاله با روش توصیفی ـ اسنادی تلاش شده است ابتدا تعاریف و مفاهیم موردنیاز ارائه شود، آن‌گاه ادبیات موضوع شامل چرخه مدیریت بحران و مراحل برنامه‌ریزی مدیریت بحران مرور شده، سپس نکات مهم و ضروری که باید قبل، حین و پس از بحران رعایت شود مورد تأکید قرار گرفته است. آن‌گاه ضمن اشاره به نقش و اهمیت لجستیک مدیریت بحران، نسبت به معرفی جنبه‌های مختلف لجستیک حوادث غیرمترقبه اقدام شده و وظایف لجستیک در حوادث غیرمترقبه مورد بررسی قرار گرفت و عملکرد عوامل امدادی خصوصاً لجستیک نیروهای مسلح در بحران‌های ناشی از زلزله مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
استاد سرائی، رضا (1385). اشتباهات رایج در مدیریت بحران و مدیریت جست‌وجو و نجات، دومین همایش بین‌المللی مدیریت بحران در سوانح غیر مترقبه، تهران.
استاد سرائی، رضا (1385). مروری بر مدیریت نوین سوانح و حوادث، کارگاه علمی ـ کاربردی مدیریت نوین حوادث و سوانح، جمعیت هلال‌احمر استان گیلان، رشت.
اشراق‌نیای جهرمی، عبدالحمید، دانشور کاخکی، محمد (1373). سیستم خبره فازی لجستیک تیم‌های امدادی در بحران پس از زلزله، اولین کنفرانس لجستیک و زنجیره تأمین، تهران.
آهنچی، محمد (1376). مدیریتسوانح علمی ـ کاربردی، جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران، تهران
بیرودیان، نادر (1385). مدیریت بحران، اصول ایمنی در حوادث غیرمنتظره، جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد.
پوری‌رحیم، علی‌اکبر (1384). مدیریت بحران و نقش نیروهای مسلح در مواجهه با بحران‌های ناشی از بلایای طبیعی، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت بحران، تهران.
داورنیا، شهرام (1386). مدیریت فاجعه الگوی عملی برای مدیریت قبل، حین و بعد از فاجعه، نشریه پیام بحران، سال سوم، شماره 100.
سادات، سیدمحمد (1380). نقش لجستیک در حوادث غیرمترقبه ـ زلزله، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه امام حسین(علیه‌السلام).
سادات، سیدمحمد (1383). مدیریت بحران‌های طبیعی (زلزله) و لجستیک، فصل‌نامه فرآماد، سال ششم، شماره‌های 22 و23، تهران.
سایت گروه مطالعات برنامه‌ریزی شهری، مدیریت بحران WWW.IIEES.AC.IR / ، تهران
محمودزاده (1385). بحران و مدیریت بحران، انتشارات ملاصدرا، چاپ ششم، تهران.
ناصحی‌فر، وحید (1383). مدیریت بحران، کارگاه آموزشی، مرکز مطالعات و پژوهش‌های لجستیکی، تهران
همتی، عبدالرسول، بابامحمودی، عبدالرضا و نظام‌افتخاری، محمود علی (1383). به‌کارگیری سیستم فرماندهی سوانح در لجستیک حوادث غیرمترقبه، اولین کنفرانس لجستیک و زنجیره تأمین، تهران.
Junxiu Wu.(2007). The integrated information system for natural disaster mitigation. Data Science Journal; 6:S453-S459.
حسین پور, رضا. (1400). اهمیت و نقش لجستیک بحران در زنجیره تأمین و پشتیبانی مدیریت بحران (با تأکید بر لجستیک نیروهای مسلح). مطالعات مدیریت بحران, 13(3), 33-58.
MLA
رضا حسین پور. "اهمیت و نقش لجستیک بحران در زنجیره تأمین و پشتیبانی مدیریت بحران (با تأکید بر لجستیک نیروهای مسلح)", مطالعات مدیریت بحران, 13, 3, 1400, 33-58.
HARVARD
حسین پور, رضا. (1400). 'اهمیت و نقش لجستیک بحران در زنجیره تأمین و پشتیبانی مدیریت بحران (با تأکید بر لجستیک نیروهای مسلح)', مطالعات مدیریت بحران, 13(3), pp. 33-58.
VANCOUVER
حسین پور, رضا. اهمیت و نقش لجستیک بحران در زنجیره تأمین و پشتیبانی مدیریت بحران (با تأکید بر لجستیک نیروهای مسلح). مطالعات مدیریت بحران, 1400; 13(3): 33-58.
)