دانشجوی دکتری آلودگی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران
چکیده
در سال‌های اخیر به‌دلیل وقوع حوادث متعدی ازقبیل حریق و انفجار در پالایشگاه نفت تهران و اهمیت این پالایشگاه در تأمین سوخت موردنیاز شهر تهران، به‌عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. هدف از انجام این پژوهش استفاده از روش نوین تحلیل پیامد جهت مدل‌سازی عواقبت ناشی از رهایش، نشر، آتش‌گرفتن یا احتراق در مخزن نگهداری بنزن در پالایشگاه نفت تهران می‌باشد. نوع پژوهش یا توجه به هدف تحقیق کاربردی است. روش پژوهش به‌لحاظ اجرا از نوع مدل‌سازی سناریو است. داده‌های مربوط به هواشناسی منطقه (دما، سرعت باد، رطوبت نسبی و پوشش ابر) از سایت سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. هم‌چنین اطلاعات مربوط به هندسه مخازن از فرآیند‌های موجود در پالایشگاه نفت تهران به‌دست‌آمد. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار مدل‌سازی ALOHA صورت گرفته است. سناریوهای میانگین و حداکثر دمای روزانه در انتشار منطقه تهدید مدنظر قرارگرفت. نتایج حاصل از مدل‌سازی پیامد حریق نشان داد که رابطه مستقیمی بین پایداری جو، حجم مواد شیمیایی موجود در مخزن و اندازه نشتی با افزایش مساحت منطقه تهدید در پالایشگاه وجود دارد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده در سناریوی اول، بیشترین خطر در منطقه اول تا فاصله 94 متری شروع می‌شود و تا 207 متر در منطقه سوم ادامه دارد که این فواصل بایستی در جانمایی تجهیزات و تعمیر و نگهداری تأسیسات توسط مدیران HSE مجموعه موردتوجه قرار گیرد.
احمدی، سعید؛ سلیمانی، حمید (١٣٩٣)، شبیه‌سازی وقوع حریق روی تفکیک‌کننده دوفازی S-٢٠٢C با استفاده از نرم‌افزار ALOHA، مهندسی حفاظت از حریق، شماره ١٣، ٣٦-٣٩.
احمدی، سعید؛ عدل، جواد؛ ورمزیار، سکینه (1387)، تعیین کمی ریسک حریق و انفجار در یک واحد فرایندی به روش شاخص حریق و انفجار (DOW)، سلامت کار ایران، 5 (2-1)، 39-46.
رهایی، امید (1392)، کارخانه‌های صنعتی تهران و اثرات کالبدی آن‌ها بر گسترش شهری، نمونه موردی: پالایشگاه تهران و منطقه مسکونی باقرشهر، معماری و شهرسازی پایدار، 1.
زارعی، اسماعیل؛ محمدفام، ایرج؛ محمدعلی، آزاده؛ میرزایی، مصطفی (1396)، تحلیل پویای حوادث صنایع فرآیندی: مقایسه مدل پاپیونی و شبکه بیزین، ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، 5 (4).
سبزعلیان، مجید (١٣٩٢)، ایمنی در صنعت با انتخاب و استفاده از دستکش‌های حفاظتی مناسب، صنعت آب‌کاری، شماره ٦٨، ٣٤-٢٧.
سمیعی، سجاد؛ پوربابکی، رضا؛ یزدانی‌راد، سعید؛ اعلایی، زهرا (1397)، مدل‌سازی پیامد و تحلیل خطرات ناشی از انتشار کربن‌دی‌سولفید با استفاده از نرم‌افزار ALOHA، یازدهمین همایش دانشجویی تازه‌های علوم بهداشتی کشور، تهران.
شیرعلی، غلام‌عباس و همکاران (1397)، مدل‌سازی پیامد نشت آمونیاک از مخازن آن با استفاده از نرم‌افزار ALOHA و تدوین برنامه واکنش در شرایط اضطراری در یکی از صنایع فرایندی، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، 5 (2).
صادقی یارندی، محسن؛ کریمی، علی (1397)، ارزیابی پیامد حریق و انفجار مخازن گاز متان در یک جایگاه توزیع گاز طبیعی فشرده، ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، 6 (4).
صفری، علی‌اکبر؛ عظیمی حسینی، سیده‌شبنم (1400)، بررسی الگوهای مدیریت بحران، هفتمین کنفرانس بین‌المللی کشاورزی، محیط زیست، توسعه شهری و روستایی.
عبدالرحیمی، محمدرضا (١٣٩٢)، ایمنی در صنعت هواپیمایی ضرورتی جدی است، حمل‌ونقل توسعه‌محور، شماره ٧، ٢٣-٢٦.
عمادی، جواد؛ امین‌صالحی، فرناز؛ قربانی‌نیا، زهرا؛ نوروز، عارف (1400)، مدل‌سازی پیامد نشت H۲S در یکی از درام‌های واحد شیرین‌سازی گاز ترش در پالایشگاه توسط نرم‌افزار PHAST، (مطالعه موردی: فاز ۱۳ پارس جنوبی)، چهارمین همایش بین‌المللی توسعه فناوری در نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، تهران.
کریمی، سیدرضا (1399)، کاربرد نرم‌افزار ALOHA در مدل‌سازی حوادث و تحلیل پیامد، هفتمین همایش سراسری علوم و مهندسی دفاعی سپاه، تهران.
گل‌محمدی، رستم؛ محمدفام، ایرج؛ شفیعی‌مطلق، مسعود؛ فردمال، جواد (1392)، ارتقای روش فرانک و مورگان برای ارزیابی ریسک حریق صنعتی، بهداشت و ایمنی کار، 3 (3)، 1-10.
فرهادی، سجاد؛ محمدفام، ایرج؛ کلات‌پور، امید (1396)، ارائه الگویی جهت تدوین سناریوی مدیریت شرایط اضطراری و بررسی انطباق سناریوهای تمرینی اجراشده در صنایع فرایندی ایران با الگوی ارائه‌شده، سلامت کار ایران، 14 (2).
قربانی، رقیه؛ عتابی، فریده؛ جباری، موسی (1396)، خطر مرگ در حوادث جاده‌ای، تانکرهای حامل مواد شیمیایی، ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، 5 (2).
لزرفرخی، آرش (1393)، بررسی تغییر شرایط پایداری جوی و مدل‌سازی یک واقعه توسط نرم‌افزار ALOHA در ایستگاه تقویت فشار منطقه 9 انتقال گاز، دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران و HSE در شریان‌های حیاتی، صنایع و مدیریت شهری.
محمدی، غلامحسین؛ عظیمی، یوسف؛ سرخیل، حمید؛ بداق‌جمالی، جواد (1398)، مدل‌سازی و ارزیابی پیامد حاصل از نشت بنزن در واحد کک‌سازی شرکت ذوب‌آهن اصفهان، ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، 7 (1).
موحد، احمدرضا؛ جهانی، فرشته؛ پروینی، مهدی؛ شکیب، مهدی (1398)، مدل‌سازی پیامد نشت میعانات گازی در یک پالایشگاه گاز به‌منظور تدوین برنامه واکنش در شرایط اضطراری، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، 6 (2).
مودت، الیاس؛ ملکی، سعید؛ دیده‌بان، محمد (2019)، پهنه‌بندی آسیب‌پذیری شهری با رویکرد پدافند غیرعامل و مدل‌سازی VIKOR، مطالعه موردی کلان‌شهر اهواز، فصلنامه پدافند غیرعامل، 10(3)، 63-74.
میرزایی علی‌آبادی، مصطفی؛ کلات‌پور، امید؛ محمدفام، ایرج؛ بابایی‌مسدرقی، یوسف (1395)، ارزیابی ریسک مخازن ذخیره‌سازی گاز نفتی مایع شوینده در صنایع فرایندی با استفاده از تکنیک پاپیونی، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، 3 (2).
آگاه، همیرا (١٣٨٨)، آلودگی نفتی، پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی.
راهنمای نرم‌افزار Aloha، سازمان محیط زیست آمریکا، گرفته شده از:
https://www.epa.gov/cameo/aloha-software
Browne, T., Veitch, B., Taylor, R., Smith, J., Smith, D., & Khan, F. (2021). Consequence modelling for Arctic ship evacuations using expert knowledge. Marine Policy, 130, 104582. doi:https://doi.org/10.1016/j.marpol.2021.104582
Galán-Madruga, D., & García-Cambero, J. P. (2022). An optimized approach for estimating benzene in ambient air within an air quality monitoring network. Journal of Environmental Sciences, 111, 164-174. doi:https://doi.org/10.1016/j.jes.2021.03.005
George, P. G., & Renjith, V. R. (2021). Bayesian estimation and consequence modelling of deliberately induced domino effects in process facilities. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 69, 104340. doi:https://doi.org/10.1016/j.jlp.2020.104340
Golmohamadi, Mohammadfam, Shafie motlagh, & Faradmal. (2013). Developing the Frank and Morgan technique for industrial fire risk assessment. Journal of Health and Safety at Work, 3(3), 1-10.
Khatabakhsh, A., Maleki, Z., Hejazi, H., & Pouyakian, M. (2019). Analysis of Hazard Identification Methods in Process Industries Using Analytic Network Process Technique (ANP). Iran Occupational Health Journal, 16(2), 48-60.
Nezamodini, Z. S., Rezvani, Z., & Kian, K. (2015). Fire and explosion risk assessment in a process unit using Dow’s Fire and Explosion Index. Journal of Health and Safety at Work, 4(4), 29-38.
Pandya, N., Gabas, N., & Marsden, E. (2012). Sensitivity analysis of Phast’s atmospheric dispersion model for three toxic materials (nitric oxide, ammonia, chlorine). Journal of LossPrevention in the Process Industries, 25(1), 20-32. doi:https://doi.org/10.1016/j.jlp.2011.06.015
Rebeeh, Y., Pokharel, S., Abdella, G. M., & Hammuda, A. (2019). A framework based on location hazard index for optimizing operational performance of emergency response strategies: The case of petrochemical industrial cities. Safety Science, 117, 33-42. doi:https://doi.org/10.1016/j.ssci.2019.03.020
Witlox, H. W. M., Fernandez, M., Harper, M., Oke, A., Stene, J., & Xu, Y. (2018). Verification and validation of Phast consequence models for accidental releases of toxic or flammable chemicals to the atmosphere. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 55, 457-470. doi:https://doi.org/10.1016/j.jlp.2018.07.014
Zhao, Y., Zhang, M., Liu, T., & Mebarki, A. (2021). Impact of safety attitude, safety knowledge and safety leadership on chemical industry workers’ risk perception based on Structural Equation Modelling and System Dynamics. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 104542. doi:https://doi.org/10.1016/j.jlp.2021.104542
)