بررسی علل وابعاد امنیتى‌شدن ناآرامی‌های اجتماعى

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری مطالعات امنیت ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

در یک جامعه چالش‌ها، ناآرامی‌ها و بحران‌ها به دلیل ماهیت پویایی که دارند مى‌توانند در اشکال مختلف ظاهر شده و مدیران جامعه را با طیفی از گزینه‌های چالش‌برانگیز در حوزه تصمیم‌گیری روبه‌رو سازند. این بحران‌ها اغلب در سلسله مراتبی پلکانی که ازناآرامی‌های اجتماعی آغاز و پس از بحران‌های سیاسی به بحران‌های امنیتی ختم می‌شوند. به باور تعدادى از محققان، براى آن که مسائلى امنیتى تلقى شوند باید به‌عنوان تهدیدى وجودى تعریف شوند و این باور را ایجاد نمایند که به وسیله راه کارها، ابزارها و رویه‌هاى رایج و متداول سیاسى نمى‌توان آن را مدیریت و مرتفع ساخت.
نتایج مطالعات گوناگون نشان مى‌دهند امنیتى‌شدن ناآرامی‌هاى اجتماعى در جوامع گوناگون یکسان نبوده و تحت تأثیر متغیرهاى کلانى چون نظام سیاسى حاکم، فرهنگ امنیتى و آستانه تحمل دولت‌ها بوده و در اساس عملى پیچیده و تا حد زیادى زمینه محور و حاصل نظام ادراکى نخبگان سیاسى و امنیتى کشور مى‌باشد. سؤال اصلی این پژوهش این است که چه عواملی باعث امنیتی‌شدن بحران‌ها وناآرامی‌های اجتماعی می‌شوند؟ یافته‌ها ونتایج حاصل از بررسی این پژوهش نشان می‌دهد علل وعواملی مانند: نوع بحران و ویژگى‌هاى آن، بازیگران مؤثر در بحران، میزان جدى بودن تهدیدات ناشى از بحران، بافت جغرافیایی محل وقوع بحران، میزان برخورد‌هاى خشونت‌آمیز در بحران، تعدد و تنوع مسائل چالش‌برانگیز، متغیر‌هاى ساختارى، روش‌هاى مدیریت بحران و سطح تلاطم محیط می‌توانند موجب امنیتی‌شدن بحران‌های اجتماعی شوند. در این مقاله تلاش شده است با نگاهى تحلیلی ابعاد، علل و متغیرهاى مؤثر بر امنیتى‌شدن ناآرامی‌هاى اجتماعى تحلیل و بررسی شوند. این پژوهش از حیث نوع کاربردی می‌باشد و به روش، توصیفی- تحلیلی تهیه شده است

کلیدواژه‌ها


  1. اپتر، دیوید آی، اندرین، چارلزاف (1380). اعتراض سیاسى و تغییر اجتماعى (محمد رضا سعیدى، مترجم). تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردى.
  2. اخوان کاظمی، بهرام (۱۳۸۵). امنیت و ابعاد آن در قرآن، مطالعات اسلامی.
  3. افتخاری، اصغر (1385). کالبد شکافی تهدید، تهران، دانشگاه امام حسین(ع) پژوهشکده جنگ.
  4. افتخارى، اصغر (1386). شاخص‌هاى سنجش تهدید. فصلنامه راهبردی دفاعى، شماره 18.
  5. ایگورانسف، اچ، .مک دانل، ادوارد جى (1375). استقرار مدیریت استراتژیک (عبدالله زندیه، مترجم). تهران: سمت.
  6. برچر، مایکل، ویلکنفلد، جاناتان (1382). بحران، تعارض و بی ثباتی (على صبحدل، مترجم). تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردى.
  7. بوزان، بارى، ویور، الى و دوویلد، پاپ (1386). چارچوبى تازه براى تحلیل امنیت (علیرضا طیب، مترجم).تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردى.
  8. تاجیک، محمد رضا (1384). مدیریت بحران تهران: فرهنگ گفتمان.
  9. حسینی، حسین، جدی، سید مجید (1384). مدیریت بحران. جلد 1 و2. تهران: انتشارات معاونت آموزش ناجا.
  10. دلاورعلی (1378). «مبانی نظری وعملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی» تهران : انتشارات رشد
  11. دوئتری، جیمز، رابرت، فالتزگراف (1372). نظریه‌هاى متعارض در روابط بین الملل (علیرضا طیب و وحید بزرگی، مترجم). تهران: نشر قومس.
  12. زینالی، امیر حمزه. (1384). جایگاه سازمان‌های دولتی مسئول بحران‌ها و تهدیدهای اجتماعی در ایران. فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 16، بهار 1384.
  13. سلمان خاکسار، عبدالحمید (1389). حکومت، فرد و امنیت، دانشگاه عالی دفاع ملی.
  14. صدیق سروستانی، رحمت‌ا... (1378). حاشیه‌نشینی و پیامدهای امنیتی آن، فصلنامه علوم انتظامی، شماره 8.
  15. عبدالله خانی، علی (1386). رویکردها و طر حهاى امریکایی در باره ایران تهران: موسسه مطالعاتی و تحقیقاتی بین المللی ابرار معاصر.
  16. عبدالله خانی، علی (1385). بررسی و نقد نظری امنیتی ساخت، مجله مطالعات راهبردی،
    شماره 22.
  17. لطفی مرزناکی، رحمان (۱۳۹۴). دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای (مد ظله العالی)، تهران، انتشارات آوای سبحان.
  18. نوروزی، محمد تقی (۱۳۸۵). فرهنگ دفاعی- امنیتی، تهران، انتشارات سنا، چاپ اول.
  19.  نونژاد، مسعود (1377). راهی به سوی توسعه پایدار، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 12 ـ 11.
  20. الوانی، سید مهدی (1371). تصمیم گیرى و تعیین خط مشی دولت، تهران: سمت.
  21. Bayertz, Kurt, (1999), Solidarity, London: Springer
  22. Brown Michael E. )1996), The International Dimensions of Internal Conflict. Cambridge, Massachusetts & London: The MIT Press.
  23. Cohan, Alvin Stanford, (1990), Theories of Revolution: An Introduction. Translated by Alireza Tayeb, Tehran: Ghomes [In Persian]
  24. Gurr, Ted Robert, (1968-a), "Psychological Factors in Civil Violence", World Politics, Vol.2, No.2, PP. 245-278. Available at: http://www.uky.edu/~clthyn2/PS439G/readings/gurr_1968.pdf
  25. Gurr, Ted Robert, (1968-b), " A Causal Model of Civil Strife: A Comparative Analysis Using New Indices", American Political Science Review, Vol.62, pp.1107-1115.
  26. Habermas, Jurgen (1996), Theory and Practice.trans,by Jhon Viertel, Cambridge: Polity Press.
  27. Holsti Ole R (1972) Crisis, Escalation ,War. Montreal, Mc Gill, Queens University Press.
  28. Malakoutian, Mostafa, (1993), A look at the Theories of Revolution, Tehran: Ghomes. )In Persian(
  29. Waever ,ole, (1995), Securitization and Desecurization , in R, Lipschutz (ed) On Security , New York