بررسی امکان وقوع بحرانهای اجتماعی ناشی از حوادث طبیعی در استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مدیریت بحران، پژوهشگر دانشگاه صنعتی مالک اشتر، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

2 استادیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش امکان وقوع بحرانهای اجتماعی را پس از رخدادهای طبیعی در استان چندقومیتی خوزستان بررسی کرده است. پژوهش با روش مطالعه کتابخانه‌ای و مقالات مرتبط با موضوع و هم‌چنین جمع‌آوری داده‌های میدانی ازطریق پرسشنامه و مصاحبه انجام شده است. بررسی و تجزیه و تحلیل به دو صورت کمی ازطریق نرم‌افزار اس پی اس اس و کیفی انجام گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد میان بهره‌وری مدیریت دولت و مدیریت بحران در کاهش بحران اجتماعی ناشی از حادثه طبیعی ارتباط مستقیم وجود دارد. مهمترین امکان وقوع بحران اجتماعی پس از حادثه طبیعی در استان خوزستان، فقر، تشدید اختلافات قومیتی، تبعیض، بی‌عدالتی و فراهم‌بودن بستر این چالشها از نتایج تحقیق قلمداد م‌شود. از مهمترین راهکارهای پیشگیری از بحرانهای اجتماعی، مدیریت صحیح و عدالت‌محور هر حادثه طبیعی در مناطق با تنوع قومیتی است. اصلاحات فرهنگی همچون تعدیل در تعصب قومی و آموزشهای صحیح ازطریق رسانه، مؤسسات و نهادهای آموزشی، راهکار دیگری برای پیشگیری از بحران اجتماعی ناشی از مخاطره در استان خوزستان است؛ گرچه رفع فقر و محرومیت‌زدایی، اولویت نخست مدیریت دولتی با رویکرد مدیریت بحران در مرحله پیشگیری است.

کلیدواژه‌ها


  1. ابراهیم‌آباد، غلامرضا (1390)، نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
  2. احمدی، حمید (1379)، قومیت و قوم‌گرایی در ایران از افسانه تا واقعیت، فصلنامه مطالعات ملی.
  3. آراسته‌خواه، محمد (1381)، فرهنگ اصطلاحات علمی ـ اجتماعی، تهران.
  4. اﺳﺘﺎﻧﺪاری ﺧﻮزﺳﺘﺎن (1382)، ﮔﺰارش ﺧﺴﺎرات وارده ﺑﺮ ﻣﻴﮕﻮی ﭼﻮﻳﺒﺪه آﺑﺎدان، اهواز: ﭼﺎپ ﺣﻮادث ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ اﺳﺘﺎن.
  5. اﺳﺘﺎﻧﺪاری ﺧﻮزﺳﺘﺎن، ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻣﻮر ﻋﻤﺮاﻧﻲ (1389)، ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻼﻳﺎی ﻃﺒﻴﻌﻲ و راهﻫﺎی ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی آن، اهواز: ﭼﺎپ اﺳﺘﺎﻧﺪاری.
  6. امام خامنه‌ای، سید علی (1379)، بیانات در دیدار مسئولین و کارگزاران نظام، 19 تیر، قابل بازیابی در: درگاه رسمی مقام معظم رهبری در اینترنت.
  7. امانپور، سعید و ظریفی، کوکب (1392)، ارزیابی خطر و خطرپذیری حوادث طبیعی و غیرمترقبه در استان خوزستان، دومین کنفزانس ملی مدیریت بحران.
  8. ایوبی، حجت‌الله (1377)، شکافهای قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی، فصلنامه مطالعات راهبردی، پیش شماره اول.
  9. برقی، حمید و معمار امامیه، متین (1395)، بررسی اثرات خشکسالی بر ساختار اقتصاد روستایی (مطالعه موردی: دهستان گلاب شهرستان کاشان)، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی.
  10. پورسعید، فرزاد (1396)، نارضایتی اجتماعی، فرصت سیاسی و ناآرامی خیابانی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  11. پورکریم، هوشنگ (1356)، اسنادی درباره چگونگی توزیع چند ویژگی فرهنگی در منطقه زاگرس مرکزی (2)
  12. پیشگاهی‌فرد، زهرا و حدادپور، امیر (1394)، جایگاه هویت قومی در همبستگی ملی (مطالعه موردی قوم عرب در خوزستان)، هشتمین کنگره انجمن ژئولوپلتیک ایران.
  13. پیغمبردوست، سعید (1388)، ارتش و قومیتهای مرزنشین در امنیت ملی، تهران: دانشکده علوم و فنون فارابی.
  14. پیمان، حبیب‌الله (1347)، کتاب ایل قشقایی، تهران: نشر دانشگاه تهران.
  15. تاجیک، محمدرضا (1383)، روایت، غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: فرهنگ گفتمان.
  16. خاکی، غلامرضا (1382)، روش تحقیق، تهران: بازتاب.
  17. داودﻧﮋاد، ﻏﻼمرﺿﺎ (1386)، ﺑﻼﻳﺎی ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﻮزﺳﺘﺎن، اهواز: اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﺘﺎﻧﺪاری ﺧﻮزﺳﺘﺎن.
  18. درگاهی، حسین (1396)، تحلیل چالشهای رشد اقتصادی ایران، رویکرد الگوی اقتصادسنجی کلان، فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه‌ریزی و بودجه، س 22، ش 2.
  19. دژم‌خوی، صادق (1380)،گرایش‌های قومی در تبریز، اداره کل ارشاد آدربایجان.
  20. دشتبان، حسین (1397)، امنیت اجتماعی در ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  21. دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، ج 4، تهران: دانشگاه تهران.
  22. دهقان، یدالله؛ کتابی، محمود و جعفری‌نژاد، مسعود (1395)، شکافهای اجتماعی و تأثیر آن بر شکل‌گیری و رشد رادیکالیسم در سوریه با تأکید بر شکاف‌های قومی مذهبی، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی دانش سیاسی، س دوازدهم، ش دوم.
  23. دیوسالار، مجید (1387)، پگاه حوزه، ش 251.
  24. رمضان‌زاده، عبدالله (1376)، توسعه و چالشهای قومی، مجموعه مقالات همایش توسعه و امنیّت عمومی، وزارت کشور.
  25. سازمان علمی و آموزش فرادرس (1398)، مجله مجازی فرادرس، آمار و داده کاوی.
  26. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، (۱۳۸۵).
  27. ساوه درودی، مصطفی و عسگری، شاداب (1392)، زمینه‌های بروز بحرانهای اجتماعی، چیستی و چگونگی، فصلنامه اطلاعاتی حفاظتی جامعه اطلاعاتی، س چهارم، ش چهارم.
  28. سایکس، سرپرسی (1362)، کتاب تاریخ ایران، ج دوم، ترجمه محمد فخرداعی گیلانی، تهران:انتشارات نگاه.
  29. صالح‌نیا، علی و بختیاری، حسین (1397)، اولویت‌بندی تهدیدات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با روش تحلیل سلسله مراتبی، مطالعات راهبردی و سیاست گذاری عمومی، دوره 8، شماره 27.
  30. صالحی امیری، سیدرضا، مدیریت منازعات قومی در ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص .
  31. طرحانی، نعمت (1398)، شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخصهای بحرانهای اجتماعی، پدافند غیر عامل و امنیت.
  32. عسکری‌پور، حبیب و دریایی، پریسا (1394)، تنوعات قومی فرصت یا تهدید، دومین کنفرانس بین‌المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی.
  33. عصاریان‌نژاد، حسین (1383)، امنیت و قومیت در جمهوری اسلامی ایران، ماهنامه دانشگاه عالی دفاع ملی، ش 48 و 49
  34. فتحی آشتیانی، علی (1389)، آزمونهای روانشناختی، تهران: بعثت.
  35. فرخی، عباس (1386)، تأثیر عملکرد دولت مرکزی بر نقش‌آفرینی اقوام مرزنشین در ایران، مدیریت نظامی، شماره 26 .
  36. قیم، عبدالنبی (1380)، نگاهی جامعه‌شناختی به زندگی و فرهنگ مردم عرب خوزستان، فصلنامه مطالعات ملی.
  37. کریم‌زاده، علی؛ علوی، سیدفواد و احمدی‌راد، علی (1392)، آسیب‌شناسی مسائل قومی در جامعه ایران (بررسی موردی عرب‌های ساکن شهرستان اهواز، علوم اجتماعی (دانشگاه آزاد شوشتر) ش20.
  38. کریمی‌پور، کوثر و کریمی‌پور، یدالله (1384)، عرب‌های خوزستان: واگرایی و همگرایی، نشریه پژوهش‌های جغرافیایی.
  39. کریمی‌فر، حسین (1393)، قومیت و امنیت پایدار (مطالعه موردی استان خوزستان)، کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی.
  40. کسروی، احمد (1362)، تاریخ پانصدساله خوزستان، ج۱، تهران.
  41. گودرزی، حسین (1384)، مفاهیم بنیادین در مطالعات قومی، تمدن ایرانی، تهران.
  42. محمدشفیعی، محمدرضا و محمدشفیعی، امیرحسین (1394)، بحران و راهکارهای مدیریتی آن، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، ترکیه، استانبول.
  43. ﻣﺪاری، اﺑﺮاﻫﻴﻢ (1388)، ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎی اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن، چ ﻫﻢ، تهران: ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﻛﺘﺎبﻫﺎی درﺳﻲ.
  44. موسوی، سیدصدرالدین و قربی، سیدمحمدجواد (1392)، روشهای تحقق امنیت فرهنگی در منظومه فکری امام خمینی(ره)، مجله پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی.
  45. میرزا ظل‌السلطان،‌ مسعود (1350)، نگاهی‌ به‌ زندگی‌ و آداب‌ و سنن‌ در ایلات‌ هفت‌لنگ‌ و چهارلنگ‌، تهران: نشرکریمی.
  46. ناکینی، محسن (1396)، تأثیر سازماندهی در مدیریت بحرانهای اجتماعی، فصلنامه علمی ـ ترویجی پدافند غیر عامل و امنیت، س ششم، ش
  47. Laura dugan
  48. Objective
  49. Subjective
  50. ir
  51. Irredentism
  52. Likert scale
  53. Rensis Likert
  54. Kolmogorov-Smirnov
  55. Correlation Coefficient
  56. Spearman
  57. [1]. Professor Laura J. Dugan
  58. Department of Criminology and Criminal Justice
  59. THE IMPACT OF NATURAL DISASTERS ON KURDISH TERRORISM IN TURKEY 1987-2011: THE IMPORTANCE OF ADEQUATE GOVERNMENT RESPONSES TO NATURAL DISASTERS. Daren Geoffrey Fisher, Master of Arts, 2014
  60. Krosnick, Jon A.; Fabrigar, Leandre R. (1997-01-01). Lyberg, Lars, ed. Designing Rating Scales for Effective Measurement in Surveys. John Wiley & Sons, Inc. pp. 141–