بررسی میزان آسیب‌پذیری ایستگاه‌های مترو در برابر تهدیدات تروریستی شیمیایی مطالعه موردی: ایستگاه‌های نیمه شمالی خط یک متروی تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد پدافند غیر عامل، دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، پژوهشکده سیستم بیولوژی، تهران، ایران

2 استادیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، دکترای تخصصی شیمی، پژوهشکده سیستم بیولوژی، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش تعیین میزان آسیب­پذیری ایستگاه­های مترو در برابر تهدیدات شیمیایی تروریستی است. این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی، و بر مبنای ماهیت و روش توصیفی ـ تحلیلی است که با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای، استانداردهای جهانی و پرسشنامه، ابتدا به شناسایی شاخصهای مؤثر بر آسیب­پذیری و سپس تعیین شدت تأثیرات آنها بر ایستگاه­­های نیمه شمالی خط یک متروی تهران می­پردازد. روایی پرسشنامه طراحی‌شده را خبرگان تأیید کردند و برای تأیید محتوایی آن از شیوه­های CVR و CVI استفاده شد. برای تحلیل داده­ها از فرایند تحلیل شبکه­ای (ANP) و نرم‌افزار Super Decision به‌عنوان ابزار پردازش به‌منظور رتبه­بندی ایستگاه­ها و شاخصها استفاده شد. نتایج بیانگر این است که ایستگاه امام خمینی (ره) با وزن 0964/0  در رتبه اول و ایستگاه قیطریه با وزن 039/0 در رتبه آخر از نظر روشهای شناختی و رویارویی با آسیب­پذیری قرار دارد. هم‌چنین از بین 11 شاخص مورد تأیید، شاخص "تدوین و ارائه کتابچه­های راهنما" اولین رتبه را به خود اختصاص داده است. در کنار رتبه‌بندی ایستگاه‌ها این روش به مدیران کمک می‌کند تا اثر شاخصها را بر تک تک ایستگاه‌ها بررسی، و شاخصهای کم اهمیت را در هر ایستگاه شناسایی، و آنها را تقویت کنند تا به کارایی یکسانی در ایستگاه‌ها دست پیدا کنند. هم‌چنین طبق رتبه‌بندی انجام‌شده، معیار «عملکرد انسانی» نقشی واضح به‌منظورکاهش میزان آسیب‌پذیری ایستگاه‌ها دارد. این معیار شامل آموزش، فرهنگ‌سازی، رشد و یادگیری کارکنان و مسافران است و این امر نیازمند روشهای خاص خود است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اعظم وزیری، سرور، منصوری، حسین، ادیبان، احمد (1388)، شناسایی و اولویت­بندی عوامل مؤثر بر بهره‌وری نیروی انسانی با استفاده از تکنیک­های MCDM، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش 100: 139.
  2. آیتی، اسماعیل (1385)، شناخت ایستگاه­های راه­آهن و بررسی امکان توسعه آنها، هشتمین همایش حمل و نقل ریلی.
  3. بیک، فرزین (1394)، تبیین نقش مؤلفه­های طراحی شهری در طراحی ایستگاه­های مترو با تأکید بر پدافند غیر عامل.
  4. جلالی فراهانی، غلام‌رضا (1392)، تعیین و رتبه­بندی تهدیدات انسان‌ساخت عمدی در اجزای اصلی ایستگاه­های مترو، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت بحران، ش 65.
  5. ذوالقدر، محمد، غلامی، محمدجواد (1396)، ارزیابی ریسک حملات خصمانه با تأکید بر مدل فرایند تحلیل شبکه.
  6. رحیمی، الناز (1390)، اصول طراحی ایستگاه­های حمل و نقل ریلی، مجله هنر معماری، ش23: 117 ـ 106.
  7. رشیدی جهان، حجت (1383)، اقدامات پیشگیری­کننده جهت کاهش صدمات حملات بیولوژیک.
  8. سازمان پدافند غیر عامل کشور (1390)، معاونت مدیریت بحران و دفاع غیرنظامی، راهنمای پدافند غیر عامل در مدیریت بحران ناشی از جنگ.
  9. صیامی، قدیر؛ لطیفی، غلامرضا؛ تقی‌نژاد، کاظم؛ زاهدی کلاکی، ابراهیم (1392)، آسیب­شناسی پدافندی ساختار شهری، مجله آمایش جغرافیایی فضا، س 3، پیاپی 10.
  10. عراقی (1390)، مکان­یابی بهینه پایگاه­های پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعه موردی: منطقه 6 شهرداری تهران.
  11. غلامی، محمدجواد (1396)، ارزیابی ریسک حملات خصمانه با تاکید بر مدل فرایند تحلیل شبکه.
  12. قرارگاه پدافند هوایی خاتم­الانبیاء (1383).
  13. کامران، حسن؛ حسینی امینی، حسن (1390)، کاربرد پدافند غیر عامل در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، فصلنامه علمی ـ پژوهشی فضای جغرافیایی، س 12، ش 38 : 215 ـ 227.
  14. شیلان آباد، نجم الدین و محسن نژاد، احمد و باقری، حمیده (1397)، طراحی شهری با رویکرد معماری پایدار و پدافند غیر عامل، چهارمین همایش بین المللی معماری عمران وشهرسازی در آغاز هزاره سوم
  15. نیازی، کیوان (1395)، مقایسه تطبیقی ساختار فیزیکی متروی تهران، پیونگ یانگ و مسکو از دیدگاه پدافند غیر عامل.
  16. N, Warner.J, (2014). The socioeconomic vulnerability index: A pragmatic approach for assessing climate change led risks_A case study in the south-western coastal Bangladesh, International Journal of Disaster Risk Reduction, Volume 8, June 2014, pp 32-49.
  17. Chen, F., and Chien S. W., Development of Escape Model for Pasengers and Analysis of Shortest Allowable Evacuation Time Engineering Consulting Company, Taipei, 2001.
  18. Cimellaro, G.P., Ozzello F., Vallero, A., Mahin S., and Shao B., Simulating Earthquake Evacuation using Human Behavior Models. “Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 2017.
  19. Control of Fires in Subway Stations. Theoretical and Computational Fluid Dynamics. 16, 349-368.
  20. Daw K. (1992). Exploring differences in our common future(s): the meaning of vulnerability to global environmental change. Geoforum, 23 (3), 417- 436.
  21. Fujita, Takafumi., Optimization of the Strategy for the Evacuation form Fires Caused by a Strong Earthquake (in Japanese). Transactions of the Society of Instrument and Control Engineers 11, No. 5: 501-507, 1975.
  22. Manabu Tsukahara, Ysuke Kushiba, Hideo Ohtani (2011). Effectiveness of downward evacuation in a large –scale subway fier using Fier Dynamics Simulater. Tunneling and Underground Space Technology, 26,573-581.
  23. Murch Randall, 2003
  24. Pita, S. Ishimatsu, R. Robles (2007). Health Care Actions Interrorist a Attacks Chemical War Fare Agents: More than 10 Years affer the Attacks Sarin in Japan (part 1). Emergencies, 19:323-336.
  25. Saaty, T.L., (2004), Fundamentals of The Analytic Network Process: Multiple Networks With Benefits, Costs, Opportunities and Risks, Journal of Systems Science And Systems Engineering., 13(3), pp:348-379.
  26. Tanielian TL, Vaiana ME, Rhoden HJ, Burnam A. The Role of School in Meeting Community Needs During Bioterrorism, Biosecurity and Bioterrorism: Biodefense Strategy, Practice, and Science. 2003: 1: 273 -281.
  27. Terorism definition, United Nation, available at:https://www.un.org/sc/ctc/wp-ontent/uploads/2017/01/2006_01_26_cted_ lecture.pdf, 8/8/2020
  28. Zhen-yu, Li, Minbo Tang, Dong Liang, and Zhe Zhao. Numerical Simulation of Evacuation in a Subway Station, Proceding of Engineering 135:616-621, 2016.
مطالعات مدیریت بحران
دوره 13، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 35-56

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 21 فروردین 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار